مسجد و جايگاه ويژه آن در اسلام
تَبارَكَ الَّذي جَعَلَ فِي‌السَّماءِ بُروجاً و جَعَلَ فيها سِراجاً و قَمَراً مُنيراً
بزرگوار آن خدايي كه درآسمان برج‌ها مقرر داشت و در آن چراغ روشن خورشيد و ماه تابان را روشن ساخت.
«سوره فرقان ـ آيه 61»
مسجد خانه خداست . بنايي که انسان بايد حضور خدا را در آن احساس کند و از نزول رحمت الهي بهره جويد. از اين رو معماري مسجد انعکاسي از عالم وجود و محلي براي مواجهه انسان با کلام الهي است . مسجد براي انساني که محدوديتهاي ذاتي او و محيط خشک و بيروحي که خود آفريده است او را احاطه کردهاند، آيينه آرامش و هماهنگي طبيعت بکري است که پرداخته دست خدا و پديدههايش «آيات» خداست .پس مسجد را بايد همچون صنع خداوندي نگريست که انسان را به خالق خويش متذکر ميشود . در اينجاست كه تفاوت مفهوم انتزاع در معماري و هنر اسلامي و هنر غرب آشکار ميشود.
حضور الهي در معماري اسلامي ، مخصوصاً مساجد يک دست سپيد و ساده نخستين صدر اسلام که فقر و سادگيشان مبين غني مطلق است جلوهگر ميشود، يا در قالب نماها ، طاقها و گنبدهايي که ماهرانه رنگ‌آميزي شدهاند و در توازن و هماهنگي خود گويي تجلي وحدت در کثرت و بازگشت کثرت به وحدت را بازگو ميکنند.
علاوه بر عناصر ياد شده ، خود "ماده" نيز درخور اعتناست . اگر دوگانگي چشم و ذهن که امروزه اينچنين افق فکري انسان معاصر را تيره و تار ساخته از ميان برخيزد ثروتها و امکانات غيره منتظرهاي از سوي ماده در اختيار معماران قرار خواهد گرفت.
مسجد، محل سجود و خضوع و كرنش بندگان خدا در پيشگاه«الله»است . جائي براي ايجاد رابطه با پروردگار و اظهار عبوديت و كوچكي در برابر ربوبيت و عظمتخالق هستي. قداست مسجد، در همين رابطه متقابل«عبوديت عبد و ربوبيت رب»نهفته است. بنابراين، عظمتش هم در معنويت آن است نه در ساختمان و بناي رفيع و مججلل آن .
تصور و استنباط سطحي نگران از مسجد اين است كه مسجد«ماذنهاي است براي اذان گفتن، و شبستاني براي نماز و حوضي براي وضو و محرابي براي استقرار پيش‌نماز و منبري كه واعظ بر آن بنشيند و به موعظه حاضران بپردازد ...» ولي، در واقع امر، مسجد، كانون گرمي است براي زندگي‌اجتماعي و سعادت آفريني .
مسجد جائي است براي سيقل روح و اصلاح باطن جامعه . مسجد، مجلس شوراي هر محل است و گاهاً ، تصميمات مهم اجتماعي در آنجا اتخاذ مي گردد . مسجد محل عبادت است، مدرسه و اندرزگاه و كانون خيريه و مركز تربيت و تعاون اجتماعي است. مساجد پايگاه بسيج مردم و آگاه كردن آنان است، محل آشنا شدن با اسلام و جلب اعتماد مردم نسبت به يكديگر است.
در مسجد، روحاني با چشم دل، در گوشه محراب، مردم را به سوي خدا فراميخواند. علماء دين، از اين نهاد، بعنوان يك شبكه بينظير و عظيم و گسترده و مردمي درجهت تبليغ و پيام رساني، با رنگ و محتواي مذهبي، استفاده ميكنند. مسجد، پاكترين، سرنوشتسازترين و اجتماعيترين مكان حضور مسلمانان است و به تعبير امام خميني(ره) مساجد سنگر است و سنگرها را بايد حفظ نمود.
«...مساجد، اثري روشن در توجيه عمومي مسلمين دارند. مساجد مجامع اسلامي هستند كه مردم را در سايه شعار«انما المؤمنون اخوة»جمع ميكنند و مظهر وحدت و برابري مردم هستند . جائي كه كرامت و برتري فقط با «تقوي» است كه "ان اكرمكم عندالله اتقيكم" .
مسلمين در مساجد، كنار هم مينشينند و به نصايح اسلامي در خطبههاي نماز گوش ميدهند ، دوستان و برادران ديني را ميبينند و ميشناسند. چه بسا كه مسلماني برادر ديني خود را جز در مسجد، جاي ديگري نميبيند.
مساجد پايگاه علم و عبادت و امر به معروف و نهي از منكر و دميدن روح اخوت بين مسلمين است.»
با توجه به اهميتياد شده، ساختن مسجد و آباد كردن و پرداختن به امور آن در اسلام مورد تاكيد فراوان است. احاديث و روايات فراواني از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است كه از ميان انبوه روايات اسلامي، فقط اين نمونه را از رسول گرامي اسلام(ص) نقل مي‌كنيم كه فرموده اند : «من اسرج في مسجد من مساجد الله سراجا لم تزل الملائكة و حملة العرش يستغفرون له ما دام في ذلك المسجد ضوء من ذلك السراج» يعني: هر كس در مسجدي از مساجد خدا چراغي بر افروزد، تا وقتي كه در آن مسجد، پرتوي از آن چراغ ميتابد، فرشتگان و حاملان عرش، برايش استغفار ميكنند.
از اين رو، هر كاري كه به رونق و جلاي مسجد بيفزايد و مركزيت آنرا تثبيت كند و به نظافت و طهارت و تميزي آن كمك كند و محتواي آموزشي و تربيتي آنرا غنيتر سازد مورد تشويق اسلام است، و هر چه كه به آلودگي و بي اعتنائي و بي حرمتي بيانجامد و عامل غفلت و سرگرمي و دنيا زدگي گردد، مورد نهي و نكوهشميباشد. دستورات و احكام مربوط به مسجد، به خوبي مبين اين مسئله است.
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها:
آمار
وب سایت: